Những rủi ro trong thanh toán L/C mà doanh nghiệp cần biết

Thanh toán bằng thư tín dụng chứng từ (Letter of Credit – L/C) là một trong những phương thức phổ biến trong thương mại quốc tế. Hình thức này giúp đảm bảo quyền lợi cho cả người mua và người bán, nhờ ngân hàng đóng vai trò trung gian xác nhận chứng từ và thanh toán.

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp – đặc biệt là những đơn vị mới tham gia xuất nhập khẩu thường chủ quan khi sử dụng L/C. Việc không hiểu rõ quy trình và điều kiện của L/C có thể dẫn đến các rủi ro khiến doanh nghiệp chịu thiệt hại về tài chính hoặc rơi vào tranh chấp không mong muốn.

1. Các loại rủi ro phổ biến trong thanh toán L/C

Mặc dù thư tín dụng (L/C) được xem là phương thức thanh toán an toàn trong thương mại quốc tế, nhưng thực tế cho thấy các bên tham gia – từ người xuất khẩu, người nhập khẩu đến ngân hàng – đều có thể đối mặt với nhiều rủi ro khác nhau nếu không quản lý tốt quá trình thực hiện.

1.1 Rủi ro từ phía ngân hàng phát hành

Ngân hàng đóng vai trò trung gian quan trọng trong giao dịch L/C. Tuy nhiên, nếu ngân hàng phát hành không có uy tín, năng lực tài chính yếu hoặc không có mối quan hệ đại lý quốc tế, doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn trong việc xác nhận chứng từ và nhận tiền đúng hạn. Ngoài ra, trong trường hợp khách hàng nhập khẩu mất khả năng thanh toán, ngân hàng có thể từ chối thực hiện nghĩa vụ chi trả, khiến doanh nghiệp xuất khẩu bị ảnh hưởng trực tiếp.

1.2 Rủi ro liên quan đến chứng từ và điều kiện L/C

Một trong những rủi ro thường gặp khi thanh toán bằng L/C là sai sót chứng từ.Đây là nhóm rủi ro phổ biến nhất đối với người xuất khẩu. Chỉ cần một sai sót nhỏ trong bộ chứng từ – chẳng hạn sai tên tàu, sai ngày vận đơn, hoặc thiếu chữ ký – cũng có thể khiến ngân hàng từ chối thanh toán. Một số doanh nghiệp còn mắc lỗi khi hiểu sai điều khoản trong L/C, như nhầm lẫn về thời hạn hiệu lực, quy định giao hàng từng phần, hoặc địa điểm xếp dỡ hàng hóa. Việc giao hàng trễ, giao thiếu hoặc không đúng chủng loại cũng khiến L/C bị vi phạm, làm mất quyền nhận tiền dù hàng đã xuất đi.

1.3 Rủi ro đối với người nhập khẩu

Người mua có thể gặp tình huống hàng hóa không đúng mô tả, kém chất lượng hoặc thậm chí không nhận được hàng, dù bộ chứng từ được ngân hàng chấp nhận là hợp lệ. Nguyên nhân là vì L/C chỉ kiểm soát chứng từ, không kiểm tra thực tế hàng hóa. Bên cạnh đó, nếu người bán hợp tác với hãng tàu hoặc đơn vị vận chuyển thiếu uy tín, nguy cơ hàng bị hư hỏng, mất mát hoặc giao trễ là rất cao. Do giao dịch thường thanh toán bằng ngoại tệ, biến động tỷ giá cũng có thể khiến chi phí nhập khẩu tăng lên đáng kể.

1.4 Rủi ro pháp lý và tác nghiệp

Không ít doanh nghiệp chưa nắm rõ các quy định quốc tế như UCP 600 (Bộ quy tắc thống nhất về tín dụng chứng từ), dẫn đến việc hiểu sai trách nhiệm giữa các bên. Một bộ chứng từ được ngân hàng đánh giá là hợp lệ có thể vẫn gây tranh cãi nếu điều khoản trong hợp đồng thương mại khác với nội dung L/C. Ngoài ra, sai sót trong khâu đàm phán và soạn thảo hợp đồng – chẳng hạn các điều kiện vận chuyển, giao hàng hay bảo hiểm không thống nhất với nội dung của L/C – cũng là nguyên nhân chính dẫn đến tranh chấp và chậm trễ thanh toán.

>>> Xem nhanh: Chiếc bẫy hoàn hảo trong thanh toán L/C

2. Nguyên nhân dẫn đến rủi ro trong thanh toán L/C

Hầu hết các rủi ro trong thanh toán L/C phát sinh đều xuất phát từ thiếu kinh nghiệm và sai sót trong quy trình thực hiện. Một số nguyên nhân thường gặp bao gồm:

- Không nắm vững quy định L/C: Doanh nghiệp không hiểu rõ các điều khoản tiêu chuẩn quốc tế như thời hạn hiệu lực, điều kiện giao hàng, hay cách xử lý chứng từ.
- Soạn thảo hợp đồng và L/C không thống nhất: Nội dung giữa hợp đồng mua bán và điều kiện trong L/C không trùng khớp, dẫn đến tranh chấp khi thực hiện.

- Lựa chọn ngân hàng không phù hợp: Ngân hàng phát hành thiếu uy tín hoặc không có quan hệ đại lý với ngân hàng thông báo khiến việc xác nhận chứng từ kéo dài.

- Khâu vận chuyển yếu: Lựa chọn hãng tàu, bảo hiểm hoặc đối tác logistics không đáng tin cậy có thể gây thất lạc, hư hỏng hàng hóa.

- Tác động khách quan: Thay đổi luật thương mại quốc tế, quy định hải quan, hoặc biến động tỷ giá cũng là yếu tố ngoài kiểm soát gây rủi ro cho doanh nghiệp.

3. Giải pháp nhằm giảm thiểu rủi ro trong thanh toán L/C

Để hạn chế rủi ro trong thanh toán L/C , doanh nghiệp nên chủ động áp dụng các biện pháp quản lý ngay từ giai đoạn đàm phán hợp đồng.

3.1 Với bên xuất khẩu

- Yêu cầu người mua gửi bản L/C nháp để kiểm tra kỹ từng điều khoản trước khi ngân hàng phát hành chính thức.
- Đảm bảo bộ chứng từ (hóa đơn, vận đơn, chứng nhận xuất xứ, kiểm định...) được chuẩn bị đầy đủ và chính xác.
- Chọn hãng tàu, đơn vị bảo hiểm uy tín và tuân thủ đúng thời hạn giao hàng.
- Có thể thuê đơn vị tư vấn hoặc bộ phận chứng từ chuyên nghiệp để hạn chế sai sót.

3.2 Với bên nhập khẩu

- Làm việc với đối tác có uy tín và yêu cầu chứng từ kiểm định hàng hóa từ bên thứ ba.
- Rõ ràng về điều kiện bảo hiểm, vận chuyển và thời điểm chuyển quyền sở hữu hàng hóa.
- Theo dõi biến động tỷ giá để chủ động kế hoạch thanh toán.

3.3 Với ngân hàng và tổ chức trung gian

- Thực hiện kiểm tra năng lực tài chính của khách hàng trước khi mở hoặc xác nhận L/C.
- Tuân thủ chặt chẽ quy định UCP 600 và các hướng dẫn quốc tế khác về thư tín dụng.
- Hỗ trợ tư vấn cho khách hàng về chứng từ và quy trình thanh toán để tránh sai sót.

>>> Xem thêm: ISF là gì? Tầm quan trọng của khai ISF khi xuất khẩu hàng hoá sang Mỹ

4. Kết luận

Phương thức thanh toán L/C mang lại sự an toàn tương đối cho cả hai bên trong giao dịch quốc tế, nhưng chỉ thực sự hiệu quả khi các bên hiểu rõ quy trình, điều khoản và tuân thủ đúng quy định. Mọi sơ suất nhỏ – từ việc soạn thảo hợp đồng, kiểm tra chứng từ cho đến khâu vận chuyển – đều có thể biến ưu điểm của L/C thành rủi ro thực sự.

Do đó, doanh nghiệp nên chủ động tìm hiểu kỹ, lựa chọn ngân hàng uy tín và trang bị đội ngũ có chuyên môn về nghiệp vụ thanh toán quốc tế. Một quy trình chuẩn và chuyên nghiệp không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro mà còn góp phần xây dựng uy tín lâu dài trong giao dịch toàn cầu.

Công ty TNHH TM DV GOODPRICE VIỆT NAM

Email: [email protected]

Facebook: Goodprice Việt Nam

Phone: 0906368199 / 0916112833

Hotline: 1900636299